Kinderen en jongeren die zelf zijn blootgesteld aan onveiligheid, kunnen een overlevingsmechanisme ontwikkelen waarbij ze de pijn die ze zelf niet konden verwerken, projecteren op anderen.
Dit kan op verschillende gebieden het geval zijn:
- Thuis: als er niet tegemoet gekomen kon worden aan bepaalde basisbehoeftes zoals voeding, liefde, warmte of een bepaalde mate van voorspelbaarheid. Zelden door opzet, vaak onbewust en onbedoeld. Bijvoorbeeld omdat er financiële zorgen waren, een gezinslid ziek was, een sociale druk gevoeld werd of ouders/verzorgers zelf (emotioneel) in een overleefstand stonden.
- Op school: via pestgedrag, uitsluiting, een systeem dat niet goed aansluit, onbegrip of door onwetendheid vanuit volwassenen.
- In de maatschappij: hoge prestatiedruk, hoge sociale druk, negatieve voorbeelden van hoe volwassenen met elkaar omgaan en dit voorbeeld volgen.
- In de wereld: dreiging van oorlog, onzekerheid van klimaatverandering, financiële instabiliteit, politieke uitdagingen.
Gevoelens van onveiligheid kunnen verschillende besluiten teweegbrengen, waaronder bijvoorbeeld: “Ik wil me niet zo onveilig (machteloos) voelen”. Veel van deze jongeren hebben nog niet geleerd hoe ze met hun eigen gevoelens en grenzen om kunnen gaan, laat staan die van anderen te respecteren. In een poging om iets van controle en macht te ervaren, verleggen ze hun pijn naar een ander. Dit is geen excuus, maar een belangrijke sleutel om te begrijpen waarom dit gedrag kan ontstaan. Als we alleen de daders veroordelen zonder naar de onderliggende oorzaken te kijken, zal het probleem zich blijven herhalen—misschien niet bij deze jongeren, maar wel bij andere jongeren of de volgende generatie.
De roep om aandacht en hulp
Deze incidenten zijn een onderliggende schreeuw om aandacht en hulp. Ze wijzen op een gebrek aan emotionele veiligheid, waarin jongeren geen andere manier zien om gehoord of gezien te worden dan door extreme daden te stellen. In een wereld waarin sociale media de norm van erkenning en status bepalen, wordt het filmen en delen van geweld een middel om erbij te horen of macht te voelen. Dit is niet alleen een individueel probleem, maar een signaal dat we als samenleving hebben op te pakken.
Wat kunnen we als samenleving doen?
We hebben allemaal een rol in het creëren van sociaal-emotionele veiligheid. Dit betekent dat we niet alleen reageren op incidenten, maar ook preventief werken aan een cultuur waarin respect, empathie en grenzen centraal staan.
- Wanneer je getuige bent: grijp in door direct de politie te bellen. Het negeren van dit soort incidenten maakt dat het slachtoffer zich nóg onveiliger voelt, omdat zelfs een volwassene niets aan de situatie doet. Daarnaast kan het misverstand ontstaan, dat dit ‘geaccepteerd gedrag’ is ( jongeren die wat aan het dollen zijn ).
- Wanneer het je kind of een bekende betreft: doe aangifte, ook als je niet weet wie de daders zijn. Hiermee geef je het signaal af dat dit gedrag niet getolereerd wordt en dat er consequenties zijn.
- Wanneer je met jongeren in gesprek gaat: vermijd veroordelende en generaliserende taal. Maar een klein percentage van de jongeren laat dit gedrag zien. De meerderheid keurt het af en is bereid om mee te denken over oplossingen.
We kunnen jongeren leren hoe ze op een gezonde manier met emoties en conflicten omgaan. Bijvoorbeeld door kalm te blijven als iemand in het verkeer per ongeluk iets onhandigs doet. Door met onze eigen buren een respectvol contact te onderhouden. Zo ook via onze eigen online sociale kanalen door meer te denken in oplossingen en nuances aan te brengen in onze reacties.
Ook in scholen, bij sportverenigingen en buurten door meer aandacht te besteden aan sociaal-emotionele ontwikkeling en trauma-sensitieve begeleiding. Dit is een beweging die al in gang gezet is. Zo kunnen we jongeren handvatten geven om anders met hun onzekerheden om te gaan en empathisch vermogen te ontwikkelen.
Tot slot
Sociaal-emotionele veiligheid is dus een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Als we voorbij de schuldvraag kijken, kunnen we samen werken aan een omgeving waarin jongeren zich veilig voelen en waarin grensoverschrijdend gedrag geen voedingsbodem vindt. Het is aan ons allemaal - ouders, scholen, beleidsmakers en burgers - om een cultuur te creëren waarin respect en empathie normaal zijn. Zo kunnen we eerder alarmerende signalen oppikken en aansluiten op wat er nodig is, voordat het uitloopt op dit soort schrijnende incidenten.
Waarom we dit delen
Deze bijdrage maakt deel uit van een reeks waarin Lokale Omroep Zeewolde en Zeewolde Actueel jongeren, inwoners, professionals en organisaties aan het woord laat. We willen ruimte geven aan ervaringen én inzichten, juist als ze vragen oproepen of een ander perspectief bieden dan gebruikelijk.
Heeft u vragen, zorgen of inzichten die u met ons wilt delen? Neem dan contact op via
085-0640737