Het college schrijft in de raadsinformatiebrief dat het rapport van KWIZ laat zien dat gemeentelijke regelingen een belangrijke rol spelen in het bieden van financiële ondersteuning aan minima in Zeewolde.
Achthonderd huishoudens
Zeewolde is geen uitschieter als het om armoede gaat, maar het probleem is ook hier concreet: naar schatting leven ruim achthonderd huishoudens – ongeveer één op de twaalf – van een inkomen tot 130 procent van het sociaal minimum. Daaronder vallen bijstandsontvangers, AOW’ers en huishoudens met een laag inkomen uit werk of uitkering (zoals WW). Zonder vangnet komen zij maandelijks geld tekort, rekent KWIZ voor. Naar schatting groeien 278 kinderen op in een huishouden met een inkomen tot 100 procent van het Wettelijk sociaal minimum en 492 kinderen in een huishouden met een inkomen tot 130 procent.
Inwoners met een langdurig laag inkomen kunnen een individuele inkomenstoeslag krijgen, bedoeld als buffer voor onvoorziene uitgaven als een kapotte wasmachine. Via de maatschappelijke bijdrageregeling is er geld om lid te worden van een sportclub, muziekles te volgen of een abonnement te betalen. Voor kinderen zijn er vergoedingen voor schoolkosten, laptops en sport en cultuur, vaak in samenwerking met Stichting Leergeld en het Jeugdfonds Sport & Cultuur. Daarnaast zijn er kwijtscheldingsmogelijkheden voor gemeentelijke belastingen en een speciale regeling voor mensen die jaar in, jaar uit hun volledige eigen risico in de zorg moeten betalen.
Een belangrijke pijler onder het beleid is de gemeentepolis, de collectieve zorgverzekering voor inwoners met een laag inkomen. De gemeente onderhandelt daarover met de zorgverzekeraar en betaalt maandelijks mee aan de premie. Onlangs is besloten die bijdrage te differentiëren: wie voor een zwaarder aanvullend pakket kiest, krijgt ook een hogere tegemoetkoming. Vooral voor inwoners met hoge tandarts- of andere zorgkosten moet dat verschil maken.
Drempels verlagen
De uitvoerders van Meerinzicht lieten zien hoe ze proberen de drempel voor inwoners te verlagen. Wie al een bijstandsuitkering heeft, hoeft bij een nieuwe aanvraag niet meer iedere keer zijn hele administratie in te leveren; veel gegevens worden automatisch ingevuld. Daarnaast loopt er een pilot met automatische toekenning voor de twee eerder genoemde regelingen: de individuele inkomenstoeslag en de maatschappelijke bijdrageregeling. Inwoners die eerder gebruikmaakten van zo’n regeling en van wie in het systeem blijkt dat ze nog aan de voorwaarden voldoen, hoeven geen nieuwe aanvraag te doen. Zij krijgen aan het begin van het jaar een brief dat het bedrag automatisch wordt toegekend. Dat scheelt formulieren en voorkomt dat mensen geld mislopen omdat ze de weg niet weten – of zich schamen om opnieuw hulp te vragen.
Toch bereiken de regelingen nog niet iedereen. Uit het onderzoek blijkt dat de gemeente ongeveer twee derde van de minimahuishoudens en kinderen in beeld heeft. Dat is vergelijkbaar met andere gemeenten, maar betekent ook dat een flink deel geen gebruikmaakt van voorzieningen waar ze waarschijnlijk recht op hebben.
Aandacht voor onzichtbare inwoners
Niet vreemd dus dat raadsleden tijdens de sessie vooral vroegtijdige signalering en het bereiken van ‘onzichtbare’ inwoners als aandachtspunt noemden. Meerdere fracties vroegen naar mensen zonder officieel adres: inwoners die door de wooncrisis tijdelijk bij vrienden of familie wonen, zich daar niet kunnen inschrijven en ook geen briefadres krijgen. Voor die groep is toegang tot voorzieningen ingewikkeld. De uitvoerders erkenden dat sommige mensen tussen wal en schip vallen, ook al wordt er binnen de Participatiewet zo ruim mogelijk gekeken naar wat wél kan.
Daarnaast wees de raad bij monde van fractievoorzitter Henk Parisius van Zeewolde Liberaal op de rol van vindplaatsen buiten het gemeentehuis. Huisartsen, praktijkondersteuners, wijkagenten, jongerenwerkers en scholen zien vaak als eerste dat er financiële problemen zijn. Een folder in de wachtruimte bij de huisarts, zoals Parisius suggereerde, helpt dan niet genoeg, stelde raadslid Karin Voording van Leefbaar Zeewolde: de praktijkondersteuners kunnen wat haar betreft een rol spelen bij het doorverwijzen “maar dan moeten ze wel bijgespijkerd zijn op de materie, want die is best complex.” Beide tips werden overigens enthousiast ontvangen.
Werken vanuit vertrouwen
Op de achtergrond speelde ook de vraag hoever de gemeente wil gaan in het werken op basis van vertrouwen in plaats van wantrouwen, zoals in Almere. Iets wat resoneerde bij D66-fractievoorzitter Samee Sabur, die zich tijdens de vergadering hardmaakte voor vertrouwen en meer financiële zekerheid. De automatische toekenningen in Zeewolde zijn daar al een stap in: in een pilot worden de individuele inkomenstoeslag en de maatschappelijke bijdrageregeling automatisch toegekend aan inwoners die vorig jaar aan de voorwaarden voldeden.
Tot slot was er aandacht voor de menselijke kant van armoede. Beleidsadviseur bestaanszekerheid en schulddienstverlening bij de gemeente Zeewolde Anneke Bruin verwees naar het boek Armoede uitgelegd aan mensen met geld van de Belgische auteur Tim ’S Jongers, met de boodschap dat het niet alleen gaat om regels en bedragen, maar ook om de manier waarop we als samenleving naar armoede kijken. Of, zoals burgerraadslid Wouter de Jong (VVD) het aan het einde samenvatte: “Het is goed om te zien dat we in Zeewolde echt zo’n groot mogelijk vangnet hebben voor de mensen die dat nodig hebben en dat dat ook bevlogen wordt uitgevoerd.”
085-0640737