weer

Het fenomeen Noorderlicht door Florian Polak

Zondag- en maandagavond kon er noorderlicht waargenomen worden in Nederland, ook in Zeewolde.

Sterker nog, tot in Noord-Brabant was het schouwspel zichtbaar, iets wat niet vaak voorkomt. Hoe ontstaat het noorderlicht precies? Het poollicht ontstaat doordat elektrisch geladen deeltjes met hoge snelheid tegen de atmosfeer botsten.

De oorsprong van het poollicht vinden we aan het oppervlak van de zon, waar vaak explosies voorkomen. Bij deze explosies komen geladen deeltjes vrij die het heelal ingeslingerd worden. Een deel van deze uitbarstingen zijn in de richting van de aarde, waardoor de geladen deeltjes onze kant op komen. Zo'n wolk van geladen deeltjes die van de zon naar de aarde reist noemen we de zonnewind. Binnen 1 tot 3 dagen bereikt deze zonnewind onze atmosfeer. Daarom is een verwachting vaak lastig te maken, doordat de wolk met ruim vijfhonderdduizend km/u richting de aarde snelt.

Het noorderlicht met groene lucht vermengd met zwart

Wanneer de deeltjes de aarde bereiken botsen ze tegen de atmosfeer. Door het magnetische veld van de aarde worden de deeltjes richting de polen afgebogen waardoor daar de meeste botsingen plaats vinden en we dus aldaar de grootste kans vinden op het zien van het noorderlicht. Overigens gebruiken we de term noorderlicht voor Aurora Borealis, het poollicht op het noordelijk halfrond. Op het zuidelijk halfrond noemen we het poollicht, zuiderlicht of Aurora Australis.

Botsingen

Bij een botsing reageert de energie van het deeltje met de gassen die in onze atmosfeer aanwezig zijn. Bij de chemische reacties komt licht vrij in verschillende kleuren en dat ervaren wij als poollicht. De locatie waar je het noorderlicht waarneemt, geeft een verschil in kleuren. Nabij de polen (bijvoorbeeld in IJsland, waar ikzelf recentelijk het noorderlicht heb mogen aanschouwen) bevindt het poollicht zich meer in de onderste lagen van de atmosfeer, waardoor de kleur vooral groen is. In Nederland bevindt het noorderlicht zich iets hoger in de atmosfeer, waardoor er meer rode kleuren aanwezig zijn.

Situatie de afgelopen dagen

Zaterdag 25 februari vond er een enorme explosie plaats aan het oppervlak van de zon. Zondagavond 26 februari bereikte de zonnewind de aardse atmosfeer. Korte tijd was er sprake van een zogeheten G3 geomagnetische storm. Normaal betekent dit dat we fotografisch poollicht in het noorden van Nederland kunnen zien (niet met het blote oog, maar wel met de camera). Maar ditmaal ging het verder dan dat.
De 'band' met poollicht kwam enige tijd nog een stuk zuidelijker uit dan aanvankelijk werd verwacht. In de noordelijke provincies kleurde de hele lucht in noordelijke richting rood met aan de horizon een groene band, maar nog uitzonderlijker is dat het poollicht zelfs tot in de zuidelijke provincies korte tijd visueel waar te nemen was. Ook maandagavond kon het noorderlicht gespot worden, al hadden we toen wel te maken met meer bewolking. De zon is de komende jaren erg actief, waardoor de kans op noorderlicht in Nederland aanwezig blijft. Maar het zal zelden zo mooi zijn als de afgelopen dagen!
Als je het noorderlicht wil zien of fotograferen, zoek dan een donkere plek uit en kijk naar de noordelijke horizon.

Noorderlicht gevaarlijk?

Je verwacht het misschien niet, maar het noorderlicht kan ook voor problemen zorgen. Een uitbarsting aan het oppervlak van de zon kan stroomstoringen veroorzaken, maar ook de communicatie en navigatie van het vliegverkeer verstoren. Ook is een zonnestorm gevaarlijk voor satellieten en bijvoorbeeld het ISS ruimtestation dat met storingen kan worden geconfronteerd. Maar bovenal is het wat mij betreft hét natuurfenomeen!